Muharrem Taç ile Linux Üzerine Bir Röportaj

Muharrem Taç bizi kırmayarak Linux ile ilgili sorularımızı yanıtladı. Zamanını ayırıp sorulara yanıt verdiği için kendisine buradan bir kez daha teşekkür ederim.

Soru: Linux'e ilk olarak ne zaman başladınız? Başlangıç hikayenizden bahsedebilir misiniz?
Cevap:
1999 yılında değerli ustam Ekrem Kurtuluş'un yanında Corel Linux ile karşılaştım. Bu Linux yüklü bilgisayarın yanında bir de Görkem Çetin'e ait bir kitap vardı. Sonradan 2013 yılında bu kitabı Görkem Çetin'e imzalatmak da kısmet oldu.

Soru: Kaç yıldır GNU/Linux dağıtımlarını kullanıyorsunuz?
Cevap:
1999 yılında ilk deneyimim olduğuna göre 15 yıl olmuş.

Soru: Bugüne kadar hangi GNU/Linux dağıtımlarını kullandınız?
Cevap:
Corel ile başladım, Gelecek Linux, RedHat, SuSE, Mandrake, Mandriva, Debian, Gentoo, Oracle Linux, Pardus, Turkuaz ve tabii ki Ubuntu. Şu sıralar Raspbian, Linino, Xubuntu, Lubuntu, Xbian gibi dağtımlarla da epey vakit geçirmekteyim.
Tarihin tozlu yapraklarında kalan ve ismini hatırlayamadığım bazı Linux dağıtımları da olabilir. Beni affetsinler.

Soru: En beğendiğiniz GNU/Linux dağıtımını nedeniyle birlikte söyleyebilir misiniz?
Cevap:
Şimdilerde Ubuntu ama öncesinde RedHat Enterprise ve Mandrake'yi çok beğeniyordum. Nedeni kullanıcı dostu olması ve paket yönetim sistemleri diyebilirim.

Soru: Linux'te şu da olsa çok iyi olurdu dediğiniz, eksik yönleri var mı? Varsa nelerdir?
Cevap:
Çok daha hızlı masaüstü araçları olmasını isterdim. Çekirdek olarak Linux çok yetenekli ve çok hızlı ama XWindow olarak ne yazık ki daha hızlı bir sisteme ihtiyacı olduğunu düşünüyorum.

Soru: Sizce Linux ile Windows arasında güvenlik yönünden ne gibi farklılıklar var?
Cevap:
Mantalite farkı var aslında. Önceden izinler bakımından Windows'ta her şey açıktı sonradan kapatılırdı. Bir ara Windows'ta da izinler kapalı halde gelmeye başladı ve sonradan açılmaya başladı ama Windows'ta mantalite böyle olmadığı için yine eskisi gibi kullanıcı kendine tüm izinleri verir oldu. Linux'ta root olarak oturum açılmaya sıcak bakılmaz, günvenlik kernel düzeyinde çok daha düzenlenebilir durumdadır. İzinler yazma okuma çalıştırma gibi ayrılmıştır. Ama sanırım Linux'tan daha güvenli sistemler de var ve bunun nedeni root'un God modda olması. Windows hiç bir zaman güvenliği esas almadı ve bu da meşhur security/usability ters oranından Windows'un daha çok kullanılmasını sağladı. Ama çok kullanıldıkça daha büyük ve iştah kabartıcı bir hedef haline geldi.

Soru: Sizce Linux'un Windows'a göre daha iyi olduğu yönleri nelerdir?
Cevap:
Açık kodlu olması, ARM sistemlerinde başarıyla çalışması, özelleştirilebilmesi, gömülü sistemlerde çok daha yetenekli olması, sunucu yazılımlarında ve komut satırında muhteşem araçlara sahip olması diyebilirim.

Soru: Linux'te oyun sıkıntısı olduğu bir gerçek. Hatta sırf Windows'ta oynadığı oyunları
Linux'te oynayamadığı için Linux'e geçmeyenler de oluyordu. Fakat son zamanlarda Valve, Steam'i Linux'e getirerek oyunların Linux'e gelmesini sağladı. Diğer oyun firmaları da yavaş yavaş buna ayak uyduracak gibi görünüyor. Peki siz Linux'teki bu gelişme için ne düşünüyorsunuz?

Cevap:
Oyunlarla hiç ilgim olmadığı için bu soruya yanıt vermesem olmaz mı?

Soru: Sizce Linux'un Windows kadar yaygınlaşmamasının nedeni nedir?
Cevap:
Linux'un yaygınlaşmasının istenmediğini düşünüyorum. Maalesef yaygınlaşmaya başlayan her Linux dağıtımına karşı Linux cemaatlerinden inanılmaz karalamalar oluyor. Ubuntu hakkında bile çok enteresan şeyler duyuyorum görüyorum. Aslında zamanımız Linux'un zamanı. Uygulamaların ağlardan yüklendiği bir çağda Linux dağıtımları gelir modelleri bularak yazılımcılara da para kazandırarak çok ileri gidebilir. Sadece Linux yüklü bilgisayar markaları çıkabilir. Mesela benim Pardus PC adında bir düşüncem vardı. Tabii ki düşüncede kaldı. Ama Linux dağıtımlarının adlarını kullanan bilgisayarlar çıkabilir diye düşünüyorum. Ubuntu PC çıksa bir dakika bile düşünmeden parasını verir alırım.

Soru: Linux'e olan desteğinizi ara sıra Facebook'tan dile getiriyorsunuz. Örneğin Ubuntu ile ilgili bir konuda bağışta bulunmuştunuz. Türkiye'de bağış olayı çok yaygın değil. Sizin bu tarz girişimleri destekleme nedeniniz nedir?
Cevap:
Açık Kaynak Kodunu, Özgür Yazılımı candan seviyorum. Pek çok başarılı yazılımın bir ticari model bulamaması nedeniyle geliştirilmediğini ve bittiğini gördüm, çok üzüldüm. Oysa ben o yazılımlardan çok şeyler öğrenmiş, çok şeyler ortaya çıkarmıştım. Kaynak kodunu açabilmek bir programcı için büyük cesaret ve insanlık hassasiyeti gerektirir. Bunu yapabilen programcılar insanlık adına büyük yararlılık ortaya koymuştur ve benim gözümde her türlü övgüyü ve kazancı hak etmektedirler. Keşke imkanlarım daha büyük olsa daha çok yardım edebilsem.

Soru: Sizce Linux kullanılmalı mı? Cevabınız evet ise neden?
Cevap:
Linux kullanılmalı ve zaten kullanılıyor da ama gömülü sistemlerde ve sunucularda. Ben birazda asker/polis eğitimlerinde büyüdüğüm için “uygun hedefe uygun silah” diyorum. Linux masaüstünde değilse bile, gömülü sistemlerde, süperbilgisayarlarda, mobil uygulamalarda, robotik çalışmalarda, üniversite projelerinde, güvenlik işlerinde her zaman kullanılmıştır ve kullanılacaktır. Ama şirket personelinin Excel gibi hesap tabloları kullanmasında Linux'u dayatmanın bir sonuç getirmediğini ve hiç baraşrılı olunamadığını bizzat deneyerek ve çabalayarak görmüş bir kişi olarak bu alanlarda Linux'u yaymaya çalışmanın ne yazık ki bir yanıt bulmayacağını düşünüyorum. Ancak bir gün Cocoa düzeyinde hızlı, şık, seksi bir masaüstü olursa bu durum değişebilir.

Soru: Bilgisayar dergilerinde Linux ile ilgili konular birkaç sayfadan ibaret. Sizce Linux'un tanıtımının bu kadar az yapılıyor olmasının nedeni nedir?
Cevap:
Uzun zamandır bilgisayar dergisi almıyorum ama benim hatırladığım bundan 10 sene öncesinde Pardus'un, Gelecek Linux'un, Fedora'nın diskleri verilirdi ve Linux çok anlatılırdı. Ama kullanıcı olarak başta ben olmak üzere Linux ile çok veri kaybettik. Çift yükleme yapalım derken çok sefer Windows'daki bilgilerimizi kaybettik. NTFS formatlarımızı kaybettik. Şimdi çift yüklemeli Ubuntu – Windows laptopuma bakıyorum ve geçmişi hatırlayıp çok üzülüyorum. Bütün bunlara gerek yoktu. Ama Linux'a çok büyük bir ustalık ispatı gibi bakan bütün tanıdıklarım mecburen gerisin geri Windows'a döndüler ve bazı daha iyi durumdaki tanıdıklarım da MacOS'a geçtiler.

Soru: Linux'un geleceğini nasıl görüyorsun? İleride Windows'a karşı ciddi bir rakip olabilir mi?
Cevap:
HDMI'ı, BlueRay'i, USB 3.0'ı tanımayan Linux'lardan bugün bunların hepsini Windows'tan çok daha iyi başaran Ubuntu gerçeğine geldik. Ubuntu'ya imkan verilirse veya Chrome OS gibi sistemlere şans verilirse Linux masaüstünde de en çok kullanılan işletim sistemi olacaktır. Zaten gömülü sistemleri, akıllı televizyonları, süperbilgisayarları ve sunucuları düşünürsek aslında Linux en çok kullanılan işletim sistemidir.

Soru: Linux'te en beğendiğiniz yazılımlar hangileri?
Cevap:
En başta komut satırı uygulamalarını söylemek lazım sanırım. Pencereler olmadan bile çok büyük işleri çok büyük bir hızla ve güvenli şekilde yapabilmek Linux'un en büyük gücü. Windows kullandığım durumlarda da CygWin kaçınılmaz olarak yüklediğim bir yazılımdır. Bunların dışında LibreOffice, GIMP gibi muhteşem yazılımlar da var tabi. Ama asıl hayalim Adobe gibi yazılım şirketlerinin Linux versiyonlarını da üretmesi.

Soru: LibreOffice'i kullanıyor musunuz? Sizce Microsoft Office'e göre eksik yönleri var mı?
Cevap:
LibreOffice'i beğenerek ve severek kullanıyorum. Microsoft Office'in VBA komutlarının tamamını desteklemesi halinde makrolu dosyaları açabilen kullanıcıların rahatlıkla LibreOffice'e geçebileceklerini düşünüyorum.

Soru: Ubuntu, telefon ve tabletler için işletim sistemi çıkarıyor. Sizce bu ne kadar başarılı olabilir? Başarılı olma ihtimali var mı?
Cevap:
Ubuntu'nun Mobil versiyonunu çıktığı günlerde, (yaklaşık 1 sene önce) GalaxyNexus'umda denedim ve maalesef çok başarısız buldum. Yakın zamanda bir kaç yükleme denemem daha oldu fakat pek bir değişiklik göremedim. Belki ileride daha iyi olabilir ancak şu aşamada kullanılabilir durumda değil.

Soru: Son zamanlarda Linux'un ismini daha çok duyar olduk. Ubuntu Touch, Steam'in Linux'e gelmesi ve SteamOS vs. Android'in yükselişini de es geçmemek gerekiyor. Siz bu gelişmelerle ilgili ne düşünüyorsunuz?
Cevap:
Cep telefonları ve tabletlerin oluşturduğu mobil dünyada ve Windows'un egemenliğindeki PC oyunları dünyasında Android, iOS ve Windows dışında herhangi bir sistemin başarılı olabileceğine ihtimal vermiyorum. Sony PlayStation'ın Linux çekirdeği kullandığı söyleniyor, eğer bu doğruysa zaten Linux başaracağını başarmış demektir.
Linux'un asıl başaracağı DIY (Do it Yourself) çalışmaları, M2M projeleri, giyilebilir teknolojiler, 3D yazıcılar, robotlar gibi geleceğin yapılamayanlarını yapmak olabilir.

Soru: GNU/Linux eskiden daha çok sistem yöneticilerinin kullandığı bir işletim sistemiyken bugün GNU/Linux dağıtımları herkesin kullanabileceği kadar basit bir hale geldi. Buna rağmen Linux'e karşı ön yargılı davrananlar var. Linux kullanmak isteyip de çekinenlere ne gibi tavsiyeleriniz olurdu? Linux kullanmalarını tavsiye eder miydiniz?
Cevap:
Linux'un karanlık dönemlerini görmüş bir kişi olarak şu anda özellikle Ubuntu ve Mint'in inanılmaz kararlı, hızlı ve stabil sistemlere ulaşması pek çok Linux kullanıcısı gibi beni de çok mutlu ediyor. Bazı işler yapmak için Linux'tan başka alternatif zaten yok. Mesela Android'in kaynak kodunu derlemek ve kendi Android firmware'inizi yapmak istiyorsanız bunu ancak Linux ile yapabilirsiniz.

Soru: Kullandığınız GNU/Linux dağıtımından bir ekran görüntüsü gönderebilir misiniz?

Soru: Son sorumuzu da SistemLinux.Org hakkında soralım. Röportaj teklifi gelmeden önce SistemLinux'u duymuş muydunuz? Teklifi kabul etmenizdeki neden neydi? Ayrıca blogumuz ile ilgili olumlu veya olumsuz düşünceleriniz varsa duymak isteriz.
Cevap: Evet duymuştum tabii ki, zamanında Linux'u insanları aşağılama aracı olarak kullanan bir takım forumlara tam zıt yönce capcanlı, dinamik harika bir web sitesi. Kendimi Linux davasında bir asker olarak görüyorum ve Linux ile ilgili elimden bir şey geliyorsa bunu emir telakki ediyorum. Yani bu konuda biraz idealistim, ama gerçekçi idealistlerden :) Böyle bir teklif geldiğinde kabul etmemek gibi bir düşüncem olamaz.

Muharrem Taç
http://www.muharremtac.com/

1 Yorumlar

  1. "Linux'un yaygınlaşmasının istenmediğini düşünüyorum"
    Konugumuzun bu düşüncesine ben de katılıyorum. Buna yeterli bir cevap verilmemiş ama yanlış veya dogru ya da ağır olabilir kendi düşüncemi ifade edeyim.
    Bence Windows'un gerisinde kalınmak isteniyor. Ticaretin hakim oldugu bu alemde ücretsiz ve özgürlükçü bir yapının rekabet konumunda olunması istenmiyor. Bunun en açık örnegi olarak, Linux'un bir çok konuda Windows'tan ilerde olmasına rağmen, bazı yönlerden geri olması veya yeni kullanıcılara gereken önemin verilmemesi ve her yeni sürümün bilgisayarı yenilemeye zorlamasını sayabiliriz.
    Daha ileri gidersek, nufüsunun tamamına yakını yoksul olan bir ülkede Pahalı bilgisayara dayanan Kde-Gnome ısrarcılıgı ve hafif masaüstlerinin ikinci plana atılmasını örnek gösterebiliriz.
    Linux geliştiricilerinin bu tutumu beni rahatsız etse de elbette beni Linux kullanmaktan alıkoyamaz ama bu noktalarda uyumadıgımızı da belirteyim.

    Bu güzel röportaj için teşekkür ederim, başarılar.

    YanıtlaSil
Daha yeni Daha eski